Op zondag 28 april gaf de achterkleindochter van de fameuze rijtuigschilder Lambertus Hardenberg een lezing over zijn leven en werk in de Ridderzaal van de Borg in Leek. Noor Hardenberg richtte als gastconservator van onze jubileumtentoonstelling een speciaal kabinet in met tekeningen van Lambertus Hardenberg.
Nederlands Koninkrijks Wapen
In de collectie van het Nationaal Rijtuigmuseum bevindt zich een fraai kunstwerk dat naar alle waarschijnlijkheid een eerste ontwerp is van het wapen van het Nederlandse Koninkrijk onder de 19e-eeuwse dynastie van de Oranjes. Zo’n rijkswapen is het officiële heraldische schild of kenmerk van een staat. De dynastie van de Oranjes begint nadat er in 1810 een einde komt aan het bewind van Lodewijk Napoleon en de erfprins van Oranje vanuit Engeland naar Nederland terugkeert in 1813. In 1815 zou deze erfprins zichzelf uitroepen tot Koning Willem I der Nederlanden. Een geschikt heraldisch wapen moest worden ontworpen en samen met de pas geïnstalleerde Hoge Raad van de Adel boog de nieuwe koning zich over deze kwestie.
Het werk werd vergund aan de Haagse rijtuigschilder Lambertus Hardenberg, die veel ervaring had een goede reputatie genoot en eerder al gewerkt had voor Stadhouder Willem V én voor Koning Lodewijk Napoleon. In samenspraak met deze kunstenaar werd besloten om een gaande leeuw in goud af te beelden op een blauw veld met gouden blokjes. Koning Willem I stond erop dat de mannelijkheid van de leeuw duidelijk zichtbaar getoond moest worden. Dit eerste ontwerp van Hardenberg werd later meermaals aangepast.
Lambertus Hardenberg
Hardenberg (1744-1821) werd geboren in Leeuwarden, waar zijn vader werkte aan het stadhouderlijk hof. Door een ongeval kwam vader Sjouke echter te overlijden en de jonge Lambertus kwam onder de hoede van – en kreeg een opvoeding aan – het Stadhouderlijk Hof. Op 26-jarige leeftijd werd hij naar Parijs gestuurd om het vak van rijtuigschilder te leren en zich eveneens te bekwamen in het ontwerpen ervan. Na terugkomst in Nederland vestigde Hardenberg zich in Den Haag en werkte daar jarenlang als ontwerper en schilder van rijtuigen voor de vorstenhuizen en de hoge adel. Van zijn hand zijn nog een paar honderd schetsen en ontwerpen bewaard gebleven, die zich nu alle in het Nationaal Rijtuigmuseum in Leek bevinden.